بی اختیاری ادرار، یا نشت غیر ارادی ادرار، یک علامت شایع است که 50 درصد از زنان بالغ را تحت تاثیر قرار می دهد. شیوع این مشکل با افزایش سن افزایش می یابد، زیرا تا 75 درصد از زنان بالای 65 سال نشت ادرار را گزارش می کنند. این موضوع می تواند بر روی سلامت جسمی، اجتماعی و روانی یک زن تأثیر منفی بگذارد. کیفیت زندگی در خانه و محل کار ممکن است بدتر شود.

علیرغم اینکه یک مشکل رایج است، تنها 25 تا 61 درصد از زنان بی اختیاری ادرار را تجربه می کنند. بهتر است این مشکل را با تیم مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارید. برخی از زنان ممکن است از بحث در مورد علائم بی اختیاری ادرار را خجالت آور بدانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فکر کنند که تجربه بی اختیاری ادرار پس از زایمان یا با افزایش سن برای آنها طبیعی است.

بی اختیاری ادرار یک مسئله منحصر به فرد نیست بلکه توسط عوامل متعددی ایجاد می شود. بسیاری از عوامل اغلب با هم وجود دارند و شدت علائم و پیچیدگی درمان را افزایش می دهند.

دو نوع رایج بی اختیاری ادرار، بی اختیاری استرسی و بی اختیاری فوری هستند. ترکیبی از هر دو نیز می تواند رخ دهد و بی اختیاری مختلط نامیده می شود علاوه بر آن بی اختیاری سرریز شده و بی اختیاری رفلکسی که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم.

بی اختیاری استرسی(فشاری یا آناتومیک)

بی اختیاری ادرار از نوع استرسی باعث نشت غیر ارادی ادرار در رابطه با فعالیت های بدنی مانند سرفه، خنده، عطسه، پریدن یا حتی راه رفتن است.

اصطلاح استرس برای تعریف این نوع بی اختیاری استفاده می شود زیرا فشار وارده به مثانه در اثر افزایش فشار شکمی منجر به نارسایی مکانیسم های تضعیف ادرار و نشت ادرار می شود.

زنان مبتلا به این نوع بی اختیاری تمایل دارند ورزش یا فعالیت های تفریحی مورد علاقه خود را انجام ندهند و سعی کنند خود را با سبک زندگی منفعل وفق دهند.

گزینه های درمانی برای بی اختیاری استرسی

اغلب، زنان مبتلا به مشکلات بی اختیاری استرسی به فیزیوتراپیست های کف لگن که در زمینه سلامت زنان تخصص دارند، ارجاع داده می شوند. پزشک نحوه انجام تمرینات کگل(نوعی تمرین که باعث تقویت عضلات میشود) را برای تقویت عضلات کف لگن آموزش می دهد. اگر تمرینات کگل علائم را بهبود نبخشد، گزینه های درمانی دیگر در نظر گرفته می شود.

دستگاه های تقویت کف لگن

همچنین علاوه بر انجام تمرینات مختلف آگاهی و در دسترس بودن دستگاه‌های تمرین ماهیچه‌های کف لگن در خانه افزایش یافته است که برای کمک به افراد در انجام تمرینات بهتر کف لگن طراحی شده است. آنها معمولاً به شکل یک دستگاه بیوفیدبک مبتنی بر کاربرد هستند که برای سنجش قدرت انقباض عضلات کف لگن وارد می‌شوند.

برخی دیگر تحریک الکتریکی عضلانی را فراهم می کنند تا منجر به انقباض عضلات غیر فعال شود. برخی از دستگاه ها به صورت وزنه های واژینال با اشکال و اندازه های مختلف هستند. داده‌های پشتیبانی از این دستگاه‌های تمرین عضلانی محدود است اما برای زنانی که بی‌اختیاری استرسی خفیف یا متوسط دارند امیدوارکننده است.

بی اختیاری فوری

حتی اگر بی اختیاری استرسی آزاردهنده است، بی اختیاری فوری معمولاً باعث ناراحتی بیشتر در زنان می شود. این به عنوان یک میل ناگهانی قانع کننده برای تخلیه تعریف می شود که نمی توان آن را به تاخیر انداخت یا به تعویق انداخت و منجر به نشت ادرار می شود. این نوع بی اختیاری محدودیت های بیشتری را بر سبک زندگی زنان تحمیل می کند. زنان تمایل دارند استراتژی‌های نقشه‌برداری توالت را تمرین کنند و به دلیل ترس از خجالت اجتماعی، گردش و فعالیت‌های اجتماعی را محدود می‌کنند.

این نوع بی اختیاری معمولاً به دلیل ناتوانی مثانه در ذخیره سازی بدون فشار ادرار تحت ظرفیت طبیعی مثانه ایجاد می شود. مثانه تمایل به انقباض و افزایش فشار دارد که منجر به میل شدید به تخلیه ادرار می شود و اغلب با از دست دادن ادرار همراه است.

عوامل خطر معمولاً به افزایش سن، چاقی، سابقه خانوادگی، علائم یائسگی و شرایط پزشکی مانند دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس و همچنین سیگار کشیدن و میکروبیوم دستگاه تناسلی مرتبط است.

بی اختیاری ادرار ترکیبی

این نوع از بی اختیاری ادرار که پزشکان آن را بی اختیاری ترکیبی میدانند علائمی مانند بی‌ اختیاری استرسی و فوریتی دارد. فشار فیزیکی مانند خندیدن یا عطسه‌کردن منجر به دفع غیرارادی ادرار می‌شود در حالی که در همان زمان بیمار نیاز شدید به دفع ادرار هم دارد. بهتر است در هر زمان که با این علامت ها مواجه شدید به پزشک مراجعه کنید.

بی اختیاری ادرار سرریزی

در بی اختیاری سرریزی مثانه به علت گرفتگی مثل بزرگی پروستات یا تنگی مجرای ادراری یا ضایعه عصبی، به‌طور کامل تخلیه نمی‌ شود. این موضوع با نشت مداوم ادرار همراه با نیاز فوری و دائمی به دفع ادرار منجر می‌شود.

بی اختیاری رفلکسی(عملکردی)

در این عارضه افراد مبتلا متوجه پر‌شدن مثانه خود نمی‌شوند و نمی‌تواند به طور ارادی آن را تخلیه کنند و در این حالت مثانه به صورت ناخواسته تخلیه می‌شود.در بی اختیاری رفلکسی پیام‌های عصبی از مغز و نخاع به مثانه به علت ضایعات عصبی مختل شده است، و ادرار بی‌اختیار و اغلب بدون احساس نیاز قبلی به ادرار کردن خارج می‌شود.

گزینه های درمانی برای ادرار بدون کنترل

علاوه بر مثال هایی که در بالاتر زده شد درمان‌های این نوع بیماری نیز باید به علت زمینه‌ای، مانند کنترل بهتر دیابت، رسیدگی کند که شامل: کاهش وزن؛ یا محدود کردن محرک های مثانه مانند سیگار کشیدن، الکل، کافئین و نوشابه های گازدار. بازآموزی مثانه با فواصل زمانی دفع ادرار ممکن است تسکین قابل توجهی برای برخی از بیماران ایجاد کند و می تواند کاملاً موثر باشد.

داروهایی که ماهیچه های مثانه را شل می کنند می توانند علائم بی اختیاری فوری ادرار را به عنوان روش دیگر درمان بهبود بخشند. بیشترین عوارض جانبی گزارش شده شامل خشکی دهان، یبوست، سوزش سر دل و خشکی چشم است. دسته جدیدتری از داروها از برخی از این عوارض جانبی جلوگیری می کنند. با این حال، ممکن است باعث افزایش جزئی در فشار خون شوند.

درمان بی اختیاری ادرار با روش های غیر جراحی

همانطور که گفته شد گزینه های درمانی غیر جراحی نیز در دسترس هستند. پساری(وسیله مراقبت از دیواره های واژن) داخل واژینال یکی از محبوب ترین و رایج ترین گزینه هاست. پساری یک دستگاه از جنس سیلیکون است که بر روی واژن قرار میگیرد و توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی در کلینیک قرار می گیرد. انواع مختلف پساری برای مشکلات مختلف کف لگن مانند بی اختیاری ادرار و افتادگی رحم و واژن استفاده می شود. شکل ها و اندازه های پساری برای انجام عملکرد و حفظ راحتی متفاوت است. دستگیره موجود در پساری حلقوی بی اختیاری به مجرای ادرار فشار می آورد تا بر فشار استرس تحمیل شده توسط فعالیت های روزانه غلبه کند. اکثر مردم علائم را به سرعت کاهش می دهند و پس از برداشتن دستگاه قابل برگشت است.

گزینه های بدون نسخه نیز در دسترس هستند. تامپون بی اختیاری که ایمپرسا نیز نامیده می شود، به مدت 12 ساعت استفاده می شود و قابل استفاده مجدد نیست و به اصطلاح یک بار مصرف است. دستگاه های دیگری مانند Uresta که به صورت واژینال قرار می گیرند و درمانی مشابه پساری را ارائه می دهند در دسترس هستند. این وسیله کوچک و زنگوله‌ای است که در ابتدای هر روز یا قبل از هر فعالیتی که معمولاً منجر به نشت ادرار می‌شود، وارد واژن می‌شود. این دستگاه را می توان برای تمام روز استفاده کرد یا فقط برای فعالیت های خاص استفاده کرد.

تمامی این وسایل باید در پایان هر روز و قبل از مقاربت برداشته شوند. لازم است بدانید اثربخشی قابل مقایسه بدون عوارض جانبی را نشان می‌دهند.

درمان بی اختیاری ادرار با روش های جراحی

گزینه‌های جراحی برای زنان بدون تسکین کافی با سایر گزینه‌ها یا زمانی که این درمان‌ها با شکست مواجه می‌شوند، در دسترس هستند. اسلینگ میدورترال یکی از روش های پر استفاده در جراحی است. این جراحی میزان موفقیت بالایی دارد و می تواند تسکین سریعی را برای بیماران با خطر و عوارض کم ایجاد کند. در این جراحی، از یک ماده مصنوعی استفاده می شود که برای جایگزینی تکیه گاه فیبرومیسکولار (ناحیه ای از پروستات ساخته‌شده از بافت فیبری و ماهیچه‌ای که پزشکان آن را ناحیه فیبرومیسکولار قدامی نیز می‌نامند) آسیب دیده ی مجرای ادراری قرار می گیرد و مکانیسم کنترل ادرار را دوباره برقرار می کند.

میزان موفقیت این روش بین 85 تا 95 درصد است و عوارض کمتر از 3 درصد گزارش شده است. روش اسلینگ جراحی جزئی در نظر گرفته می شود که بیماران اغلب در همان روز با محدودیت های جزئی از بیمارستان مرخص می شوند. این تنها روشی است که بیشتر مورد بررسی قرار گرفته و نرخ درمان قوی دارد و آن را به استاندارد طلایی مراقبت تبدیل می کند. حجیم شدن مجرای ادرار یک روش دیگر از جراحی جزئی است که در آن مواد مصنوعی به دیواره مجرای ادرار نزدیک مثانه تزریق می شود. این امر به دیواره مجرای ادرار حجم می دهد تا به حمایت از مجرای ادرار و کنترل بهتر جریان ادرار کمک کند. میتوانید برای اطلاعات بیشتر با مطب دکتر گلناز دشتی تماس حاصل فرمایید.

استفاده از شبیه ساز برای درمان ادرار بدون کنترل

شبیه‌ سازی عصب تیبیال محیطی یک گزینه درمانی است که در محیط کلینیک ارائه می‌شود که از یک سوزن طب سوزنی مانند و شبیه‌سازی الکتریکی خفیف استفاده می‌کند. درمان شامل 12 جلسه است و میزان موفقیت این روش بین 85 تا 95 درصد است و  عوارضش کمتر از 3 درصد گزارش شده است. 

تزریق بوتاکس

تزریق بوتاکس عضلات مثانه در بیمارانی که علائم شدید دارند استفاده می شود. تزریق‌ها بهبود معقولی در علائم به مدت شش ماه یا بیشتر ارائه می‌دهند، با عوارض جانبی رایج مربوط به احتباس ادرار یا عفونت‌های دستگاه ادراری. این تزریق ها باید هر شش تا نه ماه یکبار تکرار شود.

مدولاسیون عصب ساکرال یک گزینه مناسب برای زنان با علائم شدید است، به ویژه آنهایی که به درمان های مرسوم خط اول و دوم پاسخ نمی دهند. این کاشت جراحی دستگاهی است که به تعدیل مدارهای عصبی کمک می کند تا مثانه با کاهش فوریت و علائم نشت ادرار، پذیرای ادرار بیشتر شود.

کلام آخر

اگرچه بی اختیاری ادرار شایع است، اما طبیعی نیست. انجام یک ارزیابی کامل برای تعیین نوع بی اختیاری و علل بالقوه بسیار مهم است. گزینه های درمانی برای کمک به زنان برای بهبود کیفیت زندگی در دسترس هستند. علائم و نگرانی های خود را با متخصص مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارید.